Walvisballen voor het ontbijt
(hoofstukken 52 t/m 68), schilderij
Koel als komkommers
Bij de jacht op een walvis roept Stubbs, de harpoenier, zijn roeiers op om koel te blijven als komkommers. “Komkommers is het woord!” Als hij de walvis heeft gedood, eist hij als beloning een walvisbiefstuk, die door de kok, rechtsboven in het schilderij, op een kaapstander, wordt geserveerd.
Terwijl de haaien (linksboven in de röntgenstijl van Aboriginals en de engeltjes onder in het schilderij) zich tegoed doen aan het karkas van de walvis moppert Stubbs, de grootste haai van allemaal, dat de biefstuk veel te gaar is en eist walvisballen voor het ontbijt, de titel van het schilderij.
Spek
Midden op de achtergrond: een groot stuk walvisspek met littekens als de hiërogliefen van een Egyptisch dodenboek, die in het rood over de gehele achtergrond van het doek zijn geschilderd. Boven het spek: de kettingen en haken die de speksnijder gebruikt.
Aan de linkerkant: de witte reuzeninktvis, die als hij opduikt in eerste instantie voor Moby Dick wordt aangezien. Geschilderd in een opvallend beeldrijm met de kat met de 9 staarten aan de rechterkant. Op de achtergrond: een foto van speksnijders aan het werk.
Kat met de 9 staarten
Het verhaal over het schip de Town-Ho is een verhaal in een verhaal. Het handelt in grote lijnen over dezelfde thema’s als het hele boek. Hoe de spanningen tussen bemanningsleden met hun verschillende karakters en achtergronden kunnen leiden tot geweld en dit uit vrees voor straf (de gesel) kan escaleren tot een muiterij. Hoogtepunt van het verhaal is net als In Moby Dick de jacht op Moby Dick, die een harpoenier verzwelgt (Jonas).
Het verhaal wordt door Melville onder anderen aan Don Sebastian (heilige Sebastiaan, door pijlen gedood, linksonder) verteld in een kroeg in Lima waar de verteller, bij het zien van een priester, zich even zorgen maakt over de lange arm van de inquisitie. Het wapen daarvan staat op het boekje, midden onder in het schilderij.
Vedute
Links van het boekje zit een plaatje van een havengezicht, een vedute. Ogenschijnlijk Is het een historisch prentje, maar in werkelijkheid, zoals vaak bij Reuvers, is het een pastiche, een mengelmoes van een echte prent met door Reuvers toegevoegde details.
Het midden van het boek
Reuvers heeft zich in deze serie dikwijls laten leiden door de indrukwekkende eruditie van Viola Sachs over Melville’s Moby Dick. Sachs liet bijvoorbeeld alle zinnen in het boek tellen om erachter te komen wat het absolute midden van het boek is. Die centrale zin luidt: “Er zijn weinig erecties zoals de Sint Pieter” Zie de plattegrond in het midden van het schilderij.
Hollandse wilde
Walvisvaarders zijn wilden, die zich niet alleen door hun vechtlust onderscheiden, maar ook, tussen het jagen door, juist door hun aanleg voor geduldig handwerk. Melville noemt daarom Durer “een heerlijke oude Hollandse wilde”, door Reuvers afgebeeld met een kleine reproductie van zijn Christusachtig zelfportret. Daarachter een Amsterdamse walvisvaarder in de Noordelijke zeeën. Misschien het schip “Jonas in de Walvis” dat in 1671 door Peter Peterzoon van Friesland wordt beschreven en waarvan de afbeeldingen van walvissen volgens Melville een regelrechte aanfluiting zijn.
Autobiografisch
Als je het schilderij Walvisballen voor ontbijt vergelijkt met de ets Afspekken, beiden handelend over hetzelfde deel van het boek, valt op hoeveel ze verschillen. Reuvers kiest uit het materiaal dat Melville hem biedt de details die hem het meeste aanspreken. Dat maakt Reuver’s interpretatie van Moby Dick heel persoonlijk, soms zelfs autobiografisch. Goed en kwaad zijn een centraal thema in Moby Dick en de duivel is nooit ver. Maar het luciferdoosje met de duivel heeft Reuvers zelf in Colombia op straat gekocht, zoals hij het plaatje van St. Sebastiaan (geschilderd door ene Sodama!) in de jaren negentig persoonlijk aanschafte in het Vaticaan.
Reuvers is opgegroeid in een katholiek gezien en pas onlangs terugkijkend naar het schilderij valt het hem nu pas op hoe contra-reformatorisch het schilderij eigenlijk is met zijn diametrale oppositie van St. Sebastiaan en de duivel, de gesel, Durer als Christus, de inquisitie, de engelen en de plattegrond van de St. Pieter.
